ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΛΥΚΩΝ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΝΑΒΥΣΣΟΥ: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ – ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ (ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΛΟΥΡΑ)
ΗΜΕΡΙΔΑ 4ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2013
ΘΕΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ: «ΠΕΡΙΟΧΗ ΑΛΥΚΩΝ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΝΑΒΥΣΣΟΥ: ΕΝΑΣ ΑΓΝΩΣΤΟΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ»
ΤΟΠΟΣ: ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε. – ΑΙΘΟΥΣΑ «ΑΜΦΙΤΡΙΤΗ» (ΜΑΥΡΟ ΛΙΘΑΡΙ ΑΝΑΒΥΣΣΟΥ)
ΣΥΝΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗ: ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ & ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ
1ος ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ: ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΛΟΥΡΑΣ
ΘΕΜΑ ΕΙΣΗΓΗΣΕΩΣ: «ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΑΛΥΚΩΝ ΚΑΙ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΑΝΑΒΥΣΣΟΥ: ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ – ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ»
Α.- ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ
1. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΜΕΧΡΙ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ 20ου ΑΙΩΝΑ
Το 1830 ο Σπυρίδων Μάρκελος και ο γιος του Αντώνιος αγόρασαν από τους Τούρκους, με ιδιωτικό έγγραφο, λίγο πριν απελευθερωθεί η Αττική, το Τσιφλίκι «Όλυμπος – Καταθήκι – Φοινικιά». Σ’αυτήν την ευρύτατη περιοχή περιλαμβάνονταν και οι περιοχές Αγίου Νικολάου και Αλυκών Αναβύσσου.
ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟ 1887 (KAUPERT)
2. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΟ 1924 ΜΕΧΡΙ ΤΟ 1969
Το 1924 έχουμε την άφιξη Ελλήνων προσφύγων από τη Μικρά Ασία, οι οποίοι εργάζονται στην αλυκή Αναβύσσου. Προκειμένου το ελληνικό κράτος να τους αποκαταστήσει, καταργεί σταδιακά τις μεγάλες ιδιοκτησίες της περιοχής («τσιφλίκια»), απαλλοτριώνοντας από τους κληρονόμους της οικογένειας Μάρκελου, μέσω του Υπουργείου Γεωργίας, μεγάλες εκτάσεις. Παράλληλα, δημιουργεί τα γνωστά κληροτεμάχια, τα οποία διανέμει στους πρόσφυγες. Διανομές κληροτεμαχίων έγιναν τα έτη 1931, 1933, 1936, 1939 και 1953. Μεγάλο τμήμα τής σημερινής αλυκής, αλλά και του Αγίου Νικολάου, με εξαίρεση τη χερσόνησο του Αγίου Νικολάου, χωρίσθηκε σε κληροτεμάχια και διανεμήθηκε στους μικρασιάτες πρόσφυγες, που είχαν εγκατασταθεί στις περιοχές Αναβύσσου και Παλαιάς Φώκαιας. Πολλοί από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, κυρίως αυτοί από τη Φώκαια, βρίσκουν εργασία στην αλυκή Αναβύσσου. Γνώριζαν αυτή τη δουλειά, καθότι και στη Φώκαια της Μικράς Ασίας υπήρχαν αλυκές, στις οποίες και εργάζονταν.
ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΙΣ ΔΙΑΝΟΜΕΣ ΤΩΝ ΚΛΗΡΟΤΕΜΑΧΙΩΝ
Αεροφωτογραφία τής αλυκής, όταν αυτή ήταν σε λειτουργία
3. ΕΤΟΣ 1969
Το 1969 καταργείται η αλυκή Αναβύσσου και χαρακτηρίζεται, ως Τουριστικό Δημόσιο Κτήμα, με έκταση 718.000 τ.μ. (718 στρέμματα), με το υπ’αριθμ. 853/1969 Βασιλικό Διάταγμα.
4. ΕΤΟΣ 1970
Το 1970 ανατίθεται η διοίκηση και διαχείριση του Κτήματος στον Ε.Ο.Τ., με την αριθμ. 16827/1970 Κ.Υ.Α. των υπουργών Συντονισμού και Οικονομικών.
5. ΕΤΟΣ 1971
Το 1971 απαλλοτριώνεται αναγκαστικά υπέρ του Ε.Ο.Τ. έκταση 338.530 τ.μ. (338 στρέμματα).
Οι απαλλοτριώσεις εκτάσεων στις αλυκές και στον Άγιο Νικόλαο
6. ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ 70΄
Τη δεκαετία του 1970 εντάσσεται στο σχέδιο ο οικισμός τού Αγίου Νικολάου. Στα πλαίσια αυτά γίνονται απαλλοτριώσεις ακινήτων, από τις οποίες δημιουργούνται πολλά και μεγάλα προβλήματα, τα οποία απασχόλησαν στη συνέχεια το Δήμο Αναβύσσου και σήμερα τον διάδοχο δήμο Σαρωνικού.
7. ΕΤΟΣ 1994
Το 1994 προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) κατά του Ε.Ο.Τ. πολλοί από τους αρχικούς ιδιοκτήτες κληροτεμαχίων, ζητώντας την ανάκληση των απαλλοτριώσεων των ιδιοκτησιών τους, με το αιτιολογικό, ότι παρήλθε άνω της εικοσαετίας, χωρίς να υλοποιηθεί ο σκοπός, για τον οποίο απαλλοτριώθηκαν οι ιδιοκτησίες τους.
8. ΕΤΟΣ 1995
Το 1995 με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ02/61126/3407/14-12-1995, ΦΕΚ 1070/Β/29-12-1995) θεσμοθετήθηκε ζώνη Α απολύτου προστασίας στη χερσόνησο του Αγίου Νικολάου Αναβύσσου. Πρόκειται για μία πολύ σημαντική απόφαση, η οποία προστατεύει τον αρχαιολογικό χώρο της περιοχής. Στην επίμαχη περιοχή υπάρχουν νεκρικοί χώροι και μνημεία, αρχαιολογικές θέσεις και οικιστικά σύνολα. Υπάρχουν, επίσης, κατάλοιπα της γερμανοϊταλικής κατοχής (π.χ. πολυβολεία, οχυρώσεις, κλπ). Στη Ζώνη Α «απαγορεύονται οποιαδήποτε αλλοίωση του εδάφους, η δόμηση, καθώς και οποιαδήποτε κατασκευή, για την οποία απαιτείται ή δεν απαιτείται η έγκριση της αρμόδιας πολεοδομικής αρχής. Από την απαγόρευση αυτή των νέων κατασκευών εξαιρείται μόνο η δυνατότητα τοποθέτησης ελαχίστων ξύλινων φυλακείων του Υπουργείου Πολιτισμού ή του Υπουργείου Γεωργίας, εφ’ όσον ενδεχομένως κριθούν απολύτως αναγκαία, …., για την προστασία των Αρχ/κών Χώρων ή των δασικών εκτάσεων. … Απαγορεύεται η διάνοιξη νέων οδών, επιτρεπομένης μόνο της συντήρησης, χωρίς οποιαδήποτε διαπλάτυνση ή ασφαλτόστρωση, των υφισταμένων οδών. Των νομίμως υφισταμένων κτισμάτων επιτρέπεται μόνο η συντήρηση και η επισκευή για λόγους χρήσης και υγιεινής, απαγορευμένης οποιασδήποτε επέκτασης (καθ ‘ ύψος ή κατ’ έκταση). … Ως προς τα αυθαίρετα κτίσματα, τα οποία εντός αρχαιολογικού χώρου ουδέποτε νομιμοποιούνται, αλλά υποχρεωτικά κατεδαφίζονται, κατά τις κείμενες διατάξεις (ΚΝ 5351/32 » Περί αρχαιοτήτων «, άρθρα 50 και 52, Ν. 1337/83, ΦΕΚ 33/τ.Α/14-3-83 » Επέκταση των πολεοδομικών σχεδίων, οικιστική ανάπτυξη και σχετικές ρυθμίσεις » άρθρα 15 παράγραφος 2 στ, 16 παράγραφος 2 και 17 παράγραφος 1), επιβάλλεται πάντοτε η άμεση κατεδάφισή τους. Είναι αυτονόητο ότι, επειδή η έγκριση ή μη της πρώτιστα κατά νόμο αρμόδιας για περιοχή αρχαιολογικού χώρου Υπηρεσίας μας χωρεί ανεξάρτητα και αυτοτελώς από οποιαδήποτε άλλη έγκριση συναρμόδιας αρχής, της οποίας και κατισχύει, κάθε συναρμόδια Υπηρεσία θα πρέπει, στα πλαίσια της αρμοδιότητας και δικαιοδοσίας της να υλοποιεί με κάθε μέσο την εκ του νόμου επιβαλλόμενη, για την προστασία των παραπάνω οριοθετημένων Ζωνών Α και της φυσιογνωμίας τους, άμεση διακοπή εργασιών οποιουδήποτε μη επιτρεπομένου έργου και την άμεση κατεδάφιση ή καθαίρεση οποιουδήποτε εντός αυτών κτίσματος ή κατασκευής, η οποία δεν έχει την έγκριση της Υπηρεσίας μας. ΚΝ 5351/32″.
9. ΕΤΟΣ 1998
Το 1998 είναι ένα ιδιαιτέρως σημαντικό έτος για το «ΚΤΗΜΑ ΑΛΥΚΩΝ ΑΝΑΒΥΣΣΟΥ» και την ευρύτερη περιοχή του Αγίου Νικολάου, διότι, το μεν καθορίσθηκαν με Προεδρικό Διάταγμα οι χρήσεις γης, το δε ανατέθηκε η διοίκηση και διαχείριση της περιουσίας του Ε.Ο.Τ. στην «Ανώνυμη Εταιρεία Αξιοποίησης Περιουσίας Ε.Ο.Τ.». Σ’ό,τι αφορά στις χρήσεις γης καθορίσθηκαν τα ακόλουθα, τα οποία ισχύουν μέχρι σήμερα.
– Η χερσόνησος του Αγίου Νικολάου και ειδικότερα ο λόφος, όπου ευρίσκεται το ομώνυμο εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου, καθώς και η στενή παραλιακή ζώνη μέχρι τη Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων, χαρακτηρίζεται, ως ζώνη Β1 (Απολύτου Προστασίας Τοπίων – Αρχαιολογικών Χώρων), στην οποία δεν επιτρέπεται η παραμικρή παρέμβαση. Το Π.Δ. συμπλήρωσε την προαναφερθείσα απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού (ΥΑ ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ02/61126/3407/14-12-1995, ΦΕΚ 1070/Β/29-12-1995), η οποία εξακολουθεί να ισχύει.
– Το Κτήμα Αλυκών, ιδιοκτησίας Ε.Ο.Τ., χωρίστηκε σε δύο ζώνες.
Η μία ζώνη περιλαμβάνει την περιοχή τών Αλυκών Αναβύσσου, το οποίο χαρακτηρίζεται, ως Ειδική Ζώνη Τουριστικών Εγκαταστάσεων Ε.Ο.Τ., με τις ακόλουθες επιτρεπόμενες χρήσεις:
α. Ξενοδοχεία.
β. Συνεδριακά Κέντρα.
γ. Αθλητικές Εγκαταστάσεις.
δ. Καζίνο.
ε. Εγκαταστάσεις Γκολφ.
Η έτερη ζώνη του Κτήματος Αλυκών Αναβύσσου χαρακτηρίζεται, ως ζώνη Β3 (προστασίας και ήπιας αναψυχής), όπου επιτρέπονται μόνο διαμορφώσεις εδάφους και κατασκευές εξοπλισμού υπαίθριας αναψυχής και χώροι υγιεινής.
Ο οικισμός του Αγίου Νικολάου χαρακτηρίζεται, ως Περιοχή Εγκεκριμένου Ρυμοτομικού Σχεδίου.
Οι λόφοι, οι οποίοι δεσπόζουν του οικισμού του Αγίου Νικολάου χαρακτηρίζονται, ως ζώνη Α (Περιαστικού Πρασίνου), στην οποία επιτρέπονται μόνο οι ακόλουθες χρήσεις:
α. Αναψυκτήρια και καθιστικά.
β. Εγκαταστάσεις πολιτιστικών εκδηλώσεων.
γ. Υπαίθριες αθλητικές εγκαταστάσεις μικρής κλίμακας με τα απαραίτητα για τη λειτουργία του βοηθητικά κτίσματα (γραφεία, αποδυτήρια, ντους, W.C).
δ. Κατασκηνώσεις, οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (campings) χωρίς οικίσκους και παιδικές κατασκηνώσεις χωρίς οικίσκους.
ε. Εγκαταστάσεις παραγωγής αιολικής ενέργειας (κατ’εξαίρεση και κατόπιν προέγκρισης).
στ. Εγκαταστάσεις μετεωρολογικών και γεωδυναμικών σταθμών (κατ’εξαίρεση και κατόπιν προέγκρισης).
Τέλος, οι περιοχές δυτικά και ανατολικά του οικισμού του Αγίου Νικολάου χαρακτηρίζονται, ως ζώνη Ζ (Αναψυχής), στην οποία επιτρέπονται οι ακόλουθες χρήσεις:
α. Εστιατόρια, αναψυκτήρια, καφενεία, ζαχαροπλαστεία, ταβέρνες και κέντρα διασκεδάσεως.
β. Πολιτιστικές εγκαταστάσεις.
γ. Αθλητικές εγκαταστάσεις.
δ. Εγκαταστάσεις υπαίθριας αναψυχής, θαλάσσιου αθλητισμού και χώροι εξυπηρέτησής τους.
ε. Κατασκηνώσεις, οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (campings) χωρίς οικίσκους και παιδικές κατασκηνώσεις χωρίς οικίσκους.
Οι ζώνες προστασίας ορεινών όγκων τής Λαυρεωτικής
10. ΕΤΟΣ 2000
Το έτος 2000 μετονομάσθηκε η «Ανώνυμη Εταιρεία Αξιοποίησης Περιουσίας Ε.Ο.Τ.» σε «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Ανώνυμη Εταιρεία» (Ε.Τ.Α. ΑΕ).
11. ΕΤΟΣ 2003
Το έτος 2003 μεταβιβάσθηκε, με την αριθμ. 15/2003 Πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, καί η ιδιοκτησία του «Κτήματος Αλυκών» στην Εταιρεία «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε.». Η έκτασή τους φέρεται σ’αυτήν την Πράξη να είναι 1.610.426 τ.μ. (1.600 στρέμματα).
12. ΕΤΟΣ 2004
Το έτος 2004 μετονομάσθηκε η «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε.» σε «Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Α.) Ανώνυμη Εταιρεία».
13. ΕΤΟΣ 2005
Το έτος 2005 εκδόθηκαν οι πρώτες αποφάσεις της Ολομελείας τού ΣτΕ, οι οποίες δικαίωσαν τους ιδιοκτήτες απαλλοτριωθέντων εκτάσεων του «Κτήματος Αλυκών».
14. ΕΤΟΣ 2007
Το έτος 2007 ακυρώθηκε από την Ολομέλεια του ΣτΕ (αριθμ. αποφάσεως: 1209/2007) η πράξη μεταβίβασης της κυριότητας του «Κτήματος Αλυκών» στην «Ελληνικά Τουριστικά Ακίνητα Α.Ε.» και δικαιώθηκαν οι αρχικοί ιδιοκτήτες των απαλλοτριωθέντων κληροτεμαχίων.
15. ΕΤΟΣ 2011
Το έτος 2011 απορροφήθηκε η «ΟΛΥΜΠΙΑΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ Α.Ε.» από την «Εταιρεία Τουριστικής Ανάπτυξης (Ε.Τ.Α.) Α.Ε.» και μετονομάσθηκε σε «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ Α.Ε.». Στη συνέχεια, το ίδιο έτος, συγχωνεύτηκε και με την «ΚΤΗΜΑΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΗΜΟΣΙΟΥ (ΚΕΔ) Α.Ε.» και μετονομάσθηκε, πλέον, σε «ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΥ (ΕΤΑΔ) Α.Ε.». Για πρώτη φορά, δεν υφίσταται στην επωνυμία της εταιρεία η λέξη «τουριστικά», γεγονός το οποίο έχει την ιδιαίτερη σημασία του.
16. ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΚΤΗΜΑΤΟΣ ΑΛΥΚΩΝ
Ιδιοκτήτης Κτήματος Αλυκών: Ε.Ο.Τ.
Διοικητής – διαχειριστής Κτήματος Αλυκών: «ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΥ (ΕΤΑΔ) Α.Ε.».
Έκταση Κτήματος Αλυκών: 1.610 στρέμματα μείον τα δεκάδες στρέμματα, των οποίων η απαλλοτρίωση ανακλήθηκε – ακυρώθηκε από το ΣτΕ.
Β.- ΑΝΕΠΙΤΥΧΕΙΣ «ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ» ΤΟΥ «ΚΤΗΜΑΤΟΣ ΑΛΥΚΩΝ»
Από το έτος 1970 επιχειρήθηκαν διάφορες «προσπάθειες αξιοποίησης» του «Κτήματος Αλυκών», χωρίς όμως να ευοδωθεί κάποια από αυτές. Χωρίς να κρίνουμε την ορθότητα ή μη αυτών των «προσπαθειών», αυτές διακρίνονται, κυρίως, στις ακόλουθες:
1. Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για εκμίσθωση της εκτάσεως για κατασκευή και λειτουργία έργων τουριστικής αξιοποίησης (1989).
2. Εγκατάσταση ιπποδρόμου (1992).
3. Προσπάθεια χαρακτηρισμού της περιοχής, ως περιοχής Ολοκληρωμένης Τουριστικής Αναπτύξεως (1995).
4. Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για εκμίσθωση της εκτάσεως για δημιουργία γηπέδου γκολφ, συνεδριακού κέντρου ή κέντρου θαλασσοθεραπείας και οργανωμένης ακτής λουομένων (1997).
5. Ίδρυση θεματικού πάρκου και ξενοδοχειακής μονάδας (2000-2002).
Γ.- ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
1. Ρίψη μπαζών και απορριμμάτων (Ειδικώς ο χώρος των πρώην αλυκών έχει μετατραπεί σε παράνομη χωματερή και σε χώρο ρίψης παντός είδους μπαζών, μεταξύ των οποίων και σπασμένα κομμάτια αμιάντου. Έχει δημιουργηθεί μία πραγματική υγειονομική βόμβα, με την ανοχή των αρμοδίων αρχών. Το δε καλοκαίρι του 2012 ξέσπασε πυρκαϊά σ’αυτήν την παράνομη χωματερή και απελευθερώθηκαν επικίνδυνα σωματίδια).
2. Αυθαίρετη δόμηση (Αυθαίρετα κτίσματα «φυτρώνουν» ακόμη και σε τμήματα ειδικής προστασίας, με την ανοχή των αρμοδίων αρχών).
3. Παράνομες και οχλούσες δραστηριότητες στο «Κτήμα Αλυκών».
4. Συστηματική παραβίαση του Προεδρικού διατάγματος για τις χρήσεις γης.
5. Πρόθεση της κυβέρνησης να «ξεφορτωθεί» το Κτήμα Αλυκών.
6. Έλλειψη επεξεργασμένης πρότασης από τις εκάστοτε δημοτικές αρχές και
7. Άγνοια των κατοίκων.
Δ.- ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ – ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΞΙΑ ΠΕΡΙΟΧΗΣ
Πρόκειται για μία περιοχή – τοπίο μοναδικής φυσικής ομορφιάς, με σημαντική περιβαλλοντική και πολιτιστική αξία.
Υπάρχουν πλούσια αρχαιολογικά ευρήματα, που ξεκινούν από τη μεσοελλαδική περίοδο (2.200-1.600 π.Χ.). Βόρεια και Δυτικά από το εκκλησάκι του Αγίου Νικολάου υπήρχε προϊστορικός οικισμός, απομεινάρια του οποίου βλέπει κανείς ανεβαίνοντας το λόφο. Στις πλαγιές του λόφου διακρίνονται ίχνη τειχών. Επίσης, υπάρχουν πολυβολεία από την εποχή της γερμανοϊταλικής κατοχής. Υπάρχουν, επίσης, τμήματα της περιοχής με αξιόλογο αρχαιολογικό ενδιαφέρον
Τόσο η περιοχή της πρώην αλυκής, όσο και η περιοχή του Αγίου Νικολάου, η οποία περιλαμβάνεται στο «Κτήμα Αλυκών», αλλά και στη ζώνη Β1 (παραλία Αγίου Νικολάου και λόφος – χερσόνησος Αγίου Νικολάου) αποτελούν υγροτόπους, όπου φιλοξενούν διάφορα είδη πτηνών και ακόμη περισσότερα είδη χλωρίδας, πολλά από τα οποία είναι σπάνια και προστατευόμενα. Η περιοχή αποτελεί πέρασμα πτηνών. Οι δε κόλποι του Αγίου Νικολάου και της Αναβύσσου διακρίνονται για τον θαλάσσιο πλούτο τους (π.χ. γαστερόποδα, δίθυρα, ποσειδωνίες, κλπ).
Ε.- ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ
Υφίσταται ο διαρκής κίνδυνος να αλλοιωθεί αυτό το μοναδικό τοπίο της περιοχής, αλλά και ο φυσικός προορισμός της, από το ενδεχόμενο κατασκευής μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων, τουριστικών κατοικιών και καζίνο. Μακροπρόθεσμα θα οδηγηθεί και η τοπική κοινωνία σε οικονομικό μαρασμό και απότομη πτώση της ποιότητας ζωής των κατοίκων της. Δυστυχώς, η έννοια της ανάπτυξης, η οποία έχει επικρατήσει στη χώρα μας είναι παντελώς διαστρεβλωμένη και συνδυάζεται με καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, υποβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και μακροπρόθεσμη οικονομική καταστροφή της περιοχής. Συνδυάζεται, επίσης, με περιορισμό των δημοσίων αγαθών, δια της ιδιωτικοποιήσεως τους.
Σε αντίθεση με αυτήν τη διαστρεβλωμένη και αποτυχημένη εκδοχή της «ανάπτυξης», η περιβαλλοντική και πολιτιστική – ιστορική αξία της επίμαχης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Σαρωνικού και εν γένει της Λαυρεωτικής χερσονήσου, σε συνδυασμό με τη μεγάλη έκταση, την οποία καταλαμβάνει «Το Κτήμα Αλυκών Αναβύσσου», προσφέρουν τεράστιες ευκαιρίες για ανάπτυξη του γεωτουρισμού (οικοτουρισμού και πολιτιστικού τουρισμού). Ο γεωτουρισμός αποτελεί τη γνήσια μορφή ανάπτυξης, η οποία συνδυάζει την προστασία του περιβάλλοντος (φυσικού και πολιτιστικού), με τη δημιουργία θέσεων εργασίας, οικονομικής ευημερίας των τοπικών κοινωνιών και βελτίωσης της ποιότητας ζωής των κατοίκων. Αυτή ακριβώς η μορφή ανάπτυξης ταιριάζει στη χώρα μας, της οποίας τα συγκριτικά πλεονεκτήματα είναι το μοναδικό φυσικό περιβάλλον της και τα αρχαιολογικά – ιστορικά μνημεία της. Γι’αυτά ακριβώς τα δύο ιδιαίτερα στοιχεία προτιμάται η χώρα μας από τους ξένους τουρίστες. Ούτως ή άλλως άριστες – πολυτελείς ξενοδοχειακές μονάδες, καζίνο, κλπ., δύναται να επισκεφθεί ο ξένος τουρίστας οπουδήποτε στον κόσμο και ιδιαίτερα σε γειτονικές και τουριστικά ανταγωνιστικές χώρες. Ειδικώς δε η ευρύτερη παράκτια ζώνη του Δήμου Σαρωνικού, συμπεριλαμβανομένης της ευρύτερης περιοχής του Κτήματος Αλυκών, δεν πάσχει από έλλειψη ξενοδοχείων, αλλά από έλλειψη τουριστών. Πλησίον δε των αλυκών υπάρχει ξενοδοχείο και σε απόσταση ολίγων μόλις χιλιομέτρων, προς Αθήνα και προς Σούνιο, υπάρχουν 4-5 ξενοδοχεία. Ως εκ τούτου, η χώρα μας πρέπει να στηριχθεί εκεί ακριβώς, που υπερέχει έναντι των άλλων χωρών, και όχι να καταστρέφουν οι εκάστοτε μέχρι σήμερα κυβερνήσεις μας αυτά τα συγκριτικά πλεονεκτήματά της (φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον).
Στα πλαίσια, λοιπόν, του γεωτουρισμού ενδείκνυται η προστασία του υπάρχοντος υγροτόπου στην αλυκή και στον Άγιο Νικόλαο και η δημιουργία περιβαλλοντικού πάρκου, σε συνδυασμό με ήπιες δραστηριότητες στο υπόλοιπο τμήμα της αλυκής προς τη λεωφόρο Καραμανλή, οι οποίες να είναι συναφείς προς το περιβάλλον και την ιστορία της περιοχής. Τέτοιες δραστηριότητες είναι α) η δημιουργία μουσείου, το οποίο θα συστεγάζει μουσείο αλυκών, αρχαιολογικό μουσείο και βοτανικό μουσείο, β) η δημιουργία ενυδρείου και γ) η δημιουργία ενός μικρού πολυχώρου, ο οποίος θα χρησιμοποιείται, ως συνεδριακός χώρος, χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων, κλπ. Το μεγαλύτερο, ωστόσο, τμήμα του «Κτήματος Αλυκών» πρέπει να παραμείνει υγρότοπος – περιβαλλοντικό πάρκο. Σ’ό,τι αφορά στο αρχαιολογικό μουσείο επισημαίνω, ότι τα περισσότερα από τα αρχαιολογικά ευρήματα των περιοχών Αναβύσσου, Παλαιάς Φώκαιας και Καλυβίων, έχουν μεταφερθεί στο αρχαιολογικό μουσείο της Βραυρώνας, εκ των οποίων ελάχιστα εκτίθενται, λόγω ελλείψεως επαρκούς χώρου, και τα περισσότερα ευρίσκονται στις αποθήκες του μουσείου. Άλλα δε ευρήματα εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο της Αθήνας. Ως εκ τούτου, ένα νέο μουσείο στην περιοχή των αλυκών, το οποίο θα συγκέντρωνε όλα τα αρχαιολογικά ευρήματα της περιοχής, θα τόνωνε τον τουρισμό στην ευρύτερη περιοχή. Το ίδιο ισχύει με το μουσείο αλυκών, με το βοτανικό μουσείο, στο οποίο θα παρουσιάζεται ο μεγάλος πλούτος των αγριολούλουδων και βοτάνων της περιοχής, καθώς και με το ενυδρείο, το οποίο έχει σημείο αναφοράς μία παραθαλάσσια περιοχή σ’έναν παραθαλάσσιο Δήμο (Σαρωνικού). Τα όποια κτιριακά συγκροτήματα κατασκευασθούν για τη στέγαση των παραπάνω δραστηριοτήτων πρέπει να είναι με υλικά συμβατά – φιλικά προς το περιβάλλον και να έχουν ενεργειακή αυτονομία.
Σ’ό,τι αφορά στον υγρότοπο – περιβαλλοντικό πάρκο επισημαίνω, ότι δεν απαιτείται η παραμικρή δενδροφύτευση, αλλά απλώς η απομάκρυνση μεγάλου μέρους των μπαζών και απορριμμάτων, τα οποία έχουν ριφθεί. Από εκεί και πέρα η φύση αναλαμβάνει τα υπόλοιπα. Αρκεί μόνο η δημιουργία μονοπατιών και παρατηρητηρίων πτηνών. Είναι τέτοια η φύση του υγροτόπου στην αλυκή και στον Άγιο Νικόλαο, ώστε το κόστος συντηρήσεώς του να είναι σχεδόν μηδενικό. Αρκεί μόνο η προστασία του από παράνομες δραστηριότητες.
Όλα τα παραπάνω, συνάδουν με τις χρήσεις γης του Προεδρικού Διατάγματος του 1998 και είναι απολύτως βέβαιο, ότι θα συμβάλλουν στην τουριστική – οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής, προσελκύοντας χιλιάδες τουρίστες ετησίως (Έλληνες και ξένου), δημιουργώντας νέες θέσεις εργασίας και ενισχύοντας όλες τις τοπικές εμπορικές και ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, αλλά και το ταμείο του Δήμου Σαρωνικού, διότι οι τουρίστες, στο δρόμο τους προς το Σούνιο και το Ναό του Ποσειδώνα, θα έχουν πλέον πολλούς λόγους για μία στάση στην περιοχή των Αλυκών – Αγίου Νικολάου, αφήνοντας τον οβολό τους. Όλα δε αυτά, χωρίς την παραμικρή επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος και του μοναδικού τοπίου της περιοχής, αλλά, αντιθέτως, με την ανάδειξη και την προστασία τους, στοιχεία αδιαπραγμάτευτα.
Σημαντικό πλεονέκτημα για την περιοχή μας, το οποίο, δυστυχώς, δεν έχει αξιοποιηθεί, είναι η ύπαρξη της Σχολής Τουριστικών Επαγγελμάτων στον Άγιο Νικόλαο και του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών στο Μαύρο Λιθάρι. Είναι κρίμα να απαξιώνονται και να υποβαθμίζονται σταδιακά η Σχολή Τουριστικών Επαγγελμάτων και το Ξενοδοχείο «ΗΛΙΟΣ». Το δε ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε., με το αξιόλογο επιστημονικό προσωπικό του, έχει αποδείξει, ότι έχει τη δυνατότητα και τη θέληση να συνδράμει την τοπική κοινωνία, αλλά και να στηρίξει επιστημονικά τη δημιουργία και λειτουργία ενός ενυδρείου. Αρκεί η τοπική κοινωνία να αποφασίσει τί πραγματικά θέλει, αφού προηγουμένως έχει τη δέουσα πληροφόρηση.
Σε κάθε περίπτωση, παραδείγματα προς μίμηση αποτελούν α) ο υγρότοπος της Βραυρώνας, ο οποίος προστατεύθηκε και αναδείχθηκε και, σε συνδυασμό με τους υπάρχοντες αρχαιολογικούς χώρους και το μουσείο, αποτελεί, πλέον, πόλο έλξης για χιλιάδες επισκέπτες ετησίως, και β) η νήσος Λέσβος, η οποία, με τις συντονισμένες προσπάθειες των δημοτικών αρχών και άλλων φορέων, εντάχθηκε, στο σύνολό της, στο Παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων, αναγνωρισμένων από την UNESCO, αλλά και στο Δίκτυο Ευρωπαϊκών Γεωπάρκων, αυξάνοντας τις δυνατότητες της για τουριστική ανάπτυξη, η οποία στηρίζεται στο φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον της (στη Λέσβο υπάρχουν επίσης αλυκές – υγρότοποι). Σε κάθε περίπτωση, παραδείγματα «ανάπτυξης» προς αποφυγή είναι περιοχές της Ισπανίας, στις οποίες κατασκευάσθηκαν μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες και είχαν άναρχη οικιστική ανάπτυξη, με συνέπεια να καταστραφεί το φυσικό περιβάλλον αυτών των περιοχών και να φθάνουν οι Ισπανοί στο σημείο να κατεδαφίζουν αυτά τα μεγάλα κτιριακά συγκροτήματα, προκειμένου να επαναφέρουν το περιβάλλον, στο μέτρο του δυνατού, στην πρότερη κατάστασή του. Έτερο παράδειγμα προς αποφυγή είναι αυτό, που συμβαίνει στις Σκουριές Χαλκιδικής και στην ευρύτερη περιοχή, όπου καταστρέφεται, σύμφωνα με εκτεταμένα δημοσιεύματα, το μοναδικό φυσικό και ιστορικό περιβάλλον της περιοχής, αλλά και μολύνεται ο υδροφόρος ορίζοντας με αρσενικό και άλλες επικίνδυνες ουσίες, γεγονός το οποίο θα οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε θανάτους κατοίκων.
Για να αγαπήσει κάποιος τον τόπο του και για να αγωνιστεί γι’αυτόν πρέπει «να τον γνωρίσει» και «να τον ζήσει». Μόνο, όταν γνωρίζει την αξία τού τόπου του αγωνίζεται και για τη διάσωσή του. Δυστυχώς, η τοπική κοινωνία αγνοεί, σε μεγάλο βαθμό, την αξία τής περιοχής τών Αλυκών και τού Αγίου Νικολάου Αναβύσσου, με αποτέλεσμα να μην ενδιαφέρεται για την τύχη της, να ανέχεται την υποβάθμισή της και την καταστροφή της ή και να συμβάλλει σ’αυτήν την υποβάθμιση και καταστροφή με πράξεις και παραλείψεις της. Παράλληλα, έχει διαστρεβλωμένη άποψη για την έννοια της ανάπτυξης. Αυτό το κενό γνώσης και προοπτικής, ευελπιστεί να καλύψει η ημερίδα, την οποία συνδιοργανώνει ο σύλλογος «ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ» και το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών. Η ημερίδα αυτή αποτελεί μόνο την αρχή και ελπίζουμε να επιτελέσει το σκοπό, για τον οποίο γίνεται.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ (ΠΛΗΝ ΧΑΡΤΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΟΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ): ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΛΟΥΡΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ «ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ»
ΔΕΙΤΕ ΣΧΕΤΙΚΑ: Η ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΛΥΚΕΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΝΙΚΟΛΑΟ ΑΝΑΒΥΣΣΟΥ
ΕΝΟΤΗΤΑ ΣΑΡΩΝΙΚΟΥ 
Σχολιάστε